Sanayi-i Nefise’nin Bilinmeyen Hocasý
Heykel müzesi uzmanlarý Koç ve Parmaksýz Baþbakanlýk arþivlerindeki bir belgeden yola çýkarak Osmanlý döneminin önde gelen Ermeni ressamlarýndan Çýracýyan’ýn izini sürüyor. Çýracýyan 1892′de Osman Hamdi Bey yöneticiyken Sanayi-i Nefise’de eðitmendi.
Agos
07/01/2006 Mayda SARÝS
BÝA (Ýstanbul) – Uzun süreden beri Ýstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde eðitim görevlisi olarak çalýþan Ermeni sanatçýlarla ilgili araþtýrmalarýný sürdüren Mimar Sinan Üniversitesi Resim ve Heykel Müzesi uzmanlarýndan Pýnar Bolel Koç ve arþiv görevlisi Esma Ýgüs Parmaksýz’ýn Baþbakanlýk Osmanlý Arþivi’nde karþýlaþtýklarý bir belge, bu kez Koç’la Ýgüs’ü Osmanlý döneminin önde gelen Ermeni ressamlarýndan David Çýracýyan’ýn izini sürmeye iteledi.
Gazetemizi ziyaret eden Pýnar Bolel Koç ve Esma Ýgüs Parmaksýz, uzun soluklu araþtýrmalarýnýn sonunda Sanat Çevresi dergisinin Ocak 2006 sayýsýnda yayýnlanan David Çýracýyan’la ilgili makalelerinin hazýrlýk dönemini ve yürüttükleri çalýþmalarý, okurlarýmýzla paylaþtý.
Bir sýr perdesi aralanýyor
“Osmanlý Ýmparatorluðu’nun plastik sanatlar alanýnda gösterdiði faaliyetlerde Ermeni sanatçýlarýn önemi yadsýnamaz. Ne var ki bu sanatçýlarýn pek çoðunun adý günümüz eðitim tarihi literatüründe ve bu dönemin Sanayi-i Nefise öðretmen kadrosunda geçmemektedir.
“Dolayýsýyla Baþbakanlýk Osmanlý Arþivi’nde karþýlaþtýðýmýz David Çýracýyan’la ilgili belge büyük önem taþýyor” diyen Koç ve Ýgus’ün, Osmanlýca belgeye ulaþmasý, David Çýracýyan’ýn yaþam öyküsündeki bir sýr perdesinin de aralanmasýna neden oldu.
“XVIII. yüzyýldan itibaren Osmanlý eðitim kurumlarýnda konularýnda Ýhtisas sahibi batýlý ve Osmanlý uyruðuna mensup azýnlýklar öðretmen olarak Ýstihdam edilmiþtir.
Sanayi-i Nefise de kurulduðu ilk yýllarda Osmanlý’nýn bu geleneðini sürdürerek, batýlý hocalarý eðitim kadrosuna katmýþtýr. XIX. yüzyýlýn entelektüel Ýstanbul sanat ortamýnda varlýk gösteren birçok Ermeni sanatçýdan biride araþtýrmamýza konu teþkil eden David Çýracýyan’dýr” diyerek sözlerini sürdüren Koç ve Ýgüs, sanatçý hakkýnda, doðum tarihi, kýsa bir biyografi ve Sanayi-i Nefise Mektebi’ne resim öðretmeni olarak atanmasýna dair Baþbakanlýk Osmanlý Arþivi’nde yer alan özgün belgenin dýþýnda fazla bir bilgiye ulaþamadýklarý için duyduklarý üzüntüyü de dile getirdiler.
“Katolik Patrikhanesinden sonuç alamadýk”
Araþtýrmalarý sýrasýnda en büyük yardýmý Agos editörlerinden Sarkis Seropyan’dan aldýklarýný belirten ikili, Þiþli Ermeni Katolik Mezarlýðý Müdürü Karekin Çekiç’in de mezarlýk alan araþtýrmasýndaki çalýþmalarýna yardýmcý olduðunu belirtti.
David Çýracýyan’m Katolik olduðunu öðrenen Koç ve Ýgüs ilk önce Ermeni Katolik Patrikhanesi’ne baþvursalar da bir sonuç elde edemediklerini itiraf ediyor:
“Telefon edip randevu talep ettik fakat ne yazýk ki Katolik Patrikhanesi’nden bir sonuç alamadýk. Daha doðrusu bu konuda bilgileri olmadýðýný söyleyip randevu talebimize cevap vermediler”.
Dolayýsýyla araþtýrmalarýný daha fazla derinleþtiremeyen ikili, Sanat Çevresi dergisinde yayýnlanan makalelerinde þöyle özetliyor araþtýrma sürecini: “David Çýracýyan’ýn, Sanayi-i Nefise Mektebi’ndeki görevi, arþivdeki özgün belgeden de anlaþýlacaðý üzere, l Ocak 1892 yýlýnda baþlamýþtýr.